Ndërsa presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan përpiqet të mbrojë përgjigjen e tij ndaj tërmetit shkatërrues 7.8 ballë të së hënës së kaluar, videot e disa viteve më parë janë shfaqur që tregojnë atë duke përshëndetur disa nga projektet e strehimit që u shkatërruan, duke vrarë mijëra njerëz.
Kritikët thonë se kontraktorët u lejuan të anashkalojnë rregulloret thelbësore të sigurisë, duke rritur fitimet e tyre, por duke i vënë banorët në rrezik.
Videot kanë nxitur zemërimin e publikut për përpjekjet e ngadalta për të ndihmuar banorët pas tërmetit masiv – më vdekjeprurës në botë në më shumë se një dekadë – që vrau më shumë se 35,000 njerëz në Turqi dhe Sirinë fqinje, dhe la shumë të plagosur dhe pa shtëpi, ushqim. ose ngrohje në mes të dimrit.
Në një video, të marrë gjatë një ndalese fushate përpara zgjedhjeve lokale në Turqi të marsit 2019, Erdogan renditi disa nga arritjet kryesore të qeverisë së tij – duke përfshirë banesat e reja për qytetin e Kahramanmaras, i njohur gjithashtu si Maras, pranë epiqendrës së tërmetit të javës së kaluar.
“Ne e zgjidhëm problemin e 144,156 qytetarëve të Marasit me amnisti zonale,” tha Erdogan, duke përdorur termin e tij për amnistitë e ndërtimit të shpërndara për t’i lejuar kontraktorët të shpërfillnin kodet e sigurisë që ishin vendosur në libra posaçërisht për të bërë blloqe apartamentesh, shtëpish dhe ndërtesat e zyrave më rezistente ndaj tërmeteve.
Inxhinierët dhe arkitektët thonë se mungesa e veçorive të sigurisë të dizajnuara për të thithur goditjen e tërmeteve ka të ngjarë të ketë kontribuar në rritjen e numrit të vdekjeve.
Në një tjetër ndalesë të fushatës së 2019-ës, në provincën Hatay të Turqisë jugore, Erdogan ishte përsëri i etur të reklamonte banesat që po krijonte qeveria e tij.
“Ne kemi zgjidhur problemet e 205,000 qytetarëve të Hatajit me paqen e zonave,” tha ai , duke përdorur një emër tjetër për amnistitë që përdoren për të lehtësuar praktikat e ndërtimit që mund t’i lënë ndërtesat të paaftë për t’i bërë ballë tërmeteve.
Videot u raportuan nga faqet turke të lajmeve si Duvar dhe Diken dhe kanë qarkulluar gjerësisht.
Duvar citoi një zyrtar të lartë të qytetit të Stambollit , Bugra Gokce, i cili dha një përmbledhje të dhjetëra mijëra çertifikatave të amnistisë së ndërtesave të dhëna përpara zgjedhjeve të përgjithshme të 2018 në 10 provinca të goditura nga tërmeti. Ato përfshinin më shumë se 40,000 certifikata amnistie në provincën e goditur rëndë, Gaziantep, tha zyrtari.
Amnistia nënkuptonte që disa ndërtues duhej të paguanin një gjobë, por projektet e tyre të ndërtimit mund të vazhdonin nëse nuk përmbushnin kufizimet e kodit, sipas raporteve të mediave turke.
Erdogan ka pranuar disa probleme fillestare me reagimin e vendit ndaj tërmetit, por ai ka thënë se asnjë qeveri nuk mund të jetë gati për një fatkeqësi të kësaj magnitude.
Megjithatë, lideri kryesor i opozitës turke, Kemal Kilicdaroglu, tha se “Nëse ka një person përgjegjës për këtë, ai është Erdogan”.
Dhe shoqata kryesore e inxhinierëve dhe arkitektëve të vendit peshoi me një sulm të ashpër ndaj praktikës së amnistive për ndërtuesit, duke thënë: “Amnistia zonale është një ftesë për vdekje”.
Shoqata shtoi, “Në vendin tonë, amnistitë zonale kanë qenë një nga stimujt më të rëndësishëm për ndërtimet pa leje dhe kanë bërë të pasigurt për shoqërinë që të jetojë në shtëpi të shëndetshme dhe të sigurta”. Grupi tha se praktika përdoret “për hir të përfitimit politik” dhe duhet të ndalet.
