LIN – 13 dhjetor 2025
Në majë të një kodre mbi liqenin e Ohrit, në gadishullin shqiptar të Linit, fshihet një nga thesaret më të rralla të trashëgimisë bizantine në Ballkan: një mozaik monumental i shekullit VI, i cili qëndron i mbuluar për nëntë muaj të vitit dhe zbulohet vetëm gjatë sezonit veror.
Mozaiku, me një sipërfaqe rreth 158 metra katrorë, ndodhet brenda rrënojave të një bazilike paleokristiane dhe konsiderohet dyshemeja më e madhe bizantine e ruajtur në territorin shqiptar. Ai daton në vitet 550–575 pas Krishtit dhe paraqet një pasuri të jashtëzakonshme artistike e simbolike.
Vetëm nga mesi i qershorit deri në fund të shtatorit, punonjësit e trashëgimisë kulturore heqin me kujdes mbulesën mbrojtëse që e ruan mozaikun nga lagështia dhe dëmtimet klimatike. Gjatë kësaj periudhe, vizitorët kanë mundësinë të ecin pranë artit mbi të cilin kanë shkelur të krishterët e hershëm 1500 vjet më parë.
Modelet e mozaikut përfshijnë pallonj, peshq, hardhi, zogj dhe motive gjeometrike, të realizuara me gurë terakote, blu safiri, okër dhe të bardhë fildishi. Simbolika fetare lidhet ngushtë me natyrën dhe besimin e krishterë, duke krijuar një rrëfim vizual të jashtëzakonshëm për jetën, ringjalljen dhe përjetësinë.
Gadishulli i Linit shtrihet në bregun lindor të Shqipërisë, rreth 14 kilometra nga Pogradeci, dhe përfaqëson një nga vendbanimet më të vjetra të banuara në Europë, me gjurmë jete që datojnë mbi 8 500 vjet më parë. Nën bazilikën bizantine janë zbuluar shtresa ilire dhe romake, duke dëshmuar një vazhdimësi të rrallë historike.
Autoritetet shqiptare, në përputhje me udhëzimet e UNESCO-s, e mbulojnë mozaikun gjatë muajve të ftohtë për ta mbrojtur nga degradimi. Procesi i mbulimit dhe zbulimit zgjat disa ditë dhe kryhet me dokumentim të detajuar të çdo pjese.
Ndryshe nga qyteti i Ohrit në anën maqedonase të liqenit, i cili vizitohet nga mbi një milion turistë në vit, Lini ruan një atmosferë të qetë fshati peshkimi, me rreth 180 banorë. Çdo vit, rreth 8 000 vizitorë zgjedhin këtë destinacion për të përjetuar historinë larg turizmit masiv.
Mozaiku i Linit nuk është thjesht një monument arkeologjik, por një dëshmi e gjallë e trashëgimisë shpirtërore dhe artistike të rajonit. I fshehur për pjesën më të madhe të vitit dhe i zbuluar vetëm për pak muaj, ai mbetet një nga sekretet më të çmuara të historisë shqiptare mbi ujërat e lashta të liqenit të Ohrit.
