Në kuadër të 81-vjetorit të Çlirimit të Shqipërisë, historiani i njohur Prof. Pëllumb Xhufi sjell në Shqip nga Dritan Hila në Dritare TV një analizë të thelluar mbi Luftën e Dytë Botërore në Shqipëri, duke u bazuar në dokumente arkivore britanike, amerikane dhe italiane që hedhin dritë mbi të vërtetat historike shpesh të debatuara.
Gjatë intervistës, Xhufi prek tema të nxehta si numri real i dëshmorëve, roli i Ballit Kombëtar, dhe historia e jashtëzakonshme e batalionit italian “Antonio Gramshi”.
Një nga pikat kyçe të diskutimit ishte debati i përvitshëm mbi datën e çlirimit dhe numrin e dëshmorëve. Xhufi thekson se shifra prej 28 mijë të rënësh nuk është një mit komunist, por një realitet i mbështetur nga intensiteti i luftës dhe dokumentet ndërkombëtare. Ai argumenton se Shqipëria radhitet ndër vendet me rezistencën më të fortë në Evropë në raport me popullsinë, një fakt i konfirmuar nga historianë të mëdhenj si Martin Gilbert.
Sipas Xhufit, përpjekjet për të zhvlerësuar këtë shifër apo për të thjeshtuar luftën partizane si një luftë ideologjike, janë një formë e revizionizmit historik që dëmton kujtesën kombëtare.
“Kemi 28 mijë dëshmorë sipas dokumenteve, por mund të jenë edhe më tepër. Mos harrojmë që ka qenë luftë dhe ka shumë persona të humbur. Këta 28 mijë dëshmorë janë kryesisht partizanë të organizuar në njësitë partizane nga më të vogla si Çetat deri tek Divizionet. Përveç këtyre ka dhe pjesëtarë të Çetave territoriale (pjesë integrale e Ushtrisë Nacional Çlirimtare), por mos të harrojmë dhe ata që e filluan, që dhanë alarmin të parët.
Ishin pikërisht anëtarët e njësive guerile që organizuan fillimisht rininë shqiptare në qytet dhe më pas në të gjithë trevat. Janë të gjithë ata që nuk zgjodhën të ishin indiferentë por t’i vënë shpatullat një detyre atdhetare, sfide të jashtëzakonshme siç ishte ajo e Luftës së Dytë Botërore, e cila u bën nën moton që e vulosi, Winston Churchill.
Churchilli më 22 qershor 1941, një ditë pasi u sulmua Bashkimi Sovjetik, mbajti një fjalim të rrallë që gjithmonë përmenden për përmbajtjen dramatike. Ai aty shprehet:
“Unë jam antikomunisti më i madh. Më njohin të gjithë, nuk kam çfarë fsheh. Por sot unë jam me popujt e Bashkimit Sovjetik, të cilët luftojnë jo vetëm për lirinë e tyre por edhe për lirinë tonë.
Prandaj ne u themi të gjithëve që, kush në këtë luftë për ekzistencë rreshtohet me ne kundër nazizmit është aleati ynë. Kush rreshtohet në krah të gjermanëve, është armiku ynë”.
Ky fjalim e ka ndjekur dhe qëndrimin që mbajtën aleatët e mëdhenj si; britanikët, amerikanët, sovjetikët ndaj popujve që u pushtuan nga nazistët.
Ndaj është turp i madh që të shtrembërohet historia e luftës. Një historian duhet të citojë faqen ku i merr dokumentet, jo të fshehë të vërtetën. Apo të grisen dokumente siç ka ndodhur në Arkivën Shqiptare, të cilat 40 vite më parë i gjeje, sot nuk janë më”, tha historiani.
Profesor Xhufi solli në vëmendje edhe një kapitull shpesh të anashkaluar: fatin e 20,000 ushtarëve italianë që mbetën në Shqipëri pas kapitullimit të Italisë në vitin 1943.
Ai përshkruan gjestin fisnik të popullit shqiptar, i cili, pavarësisht varfërisë dhe rrezikut nga nazistët gjermanë, i strehoi këta ish-pushtues nëpër shtëpitë e tyre. Më tej, ai detajon formimin e Batalionit “Antonio Gramshi”, ku rreth 1,500 italianë u bashkuan me armë në dorë me partizanët shqiptarë, duke luftuar heroikisht deri në fund. Kjo aleancë e pazakontë dëshmon, sipas Xhufit, se lufta nuk ishte thjesht nacionale, por një përplasje e madhe vlerash antifashiste. Në lidhje me bashkëpunëtorët e fashizmit dhe mitin e “Shqipërisë së Madhe” nën nazistët, Xhufi ishte i prerë.
Ai argumentoi se bashkimi territorial nën pushtimin gjerman ishte një iluzion dhe se dokumentet provojnë se Balli Kombëtar zgjodhi të bashkëpunonte me pushtuesin për të luftuar komunistët, një lëvizje që u dëbua moralisht edhe nga oficerët britanikë të kohës. Ai solli shembullin e bisedës mes Skënder Muços dhe oficerit britanik Kuelle, ku qartësohet pozicioni i aleatëve të mëdhenj: kush lufton nazistët është aleat, pavarësisht ideologjisë.
Së fundmi, historiani ngriti alarmin mbi mënyrën se si historia po mësohet sot në shkolla, duke kritikuar qasjet sipërfaqësore që anashkalojnë thelbin e luftës antifashiste. Ai bëri thirrje për një lexim të historisë pa komplekse politike të ditës, duke nderuar sakrificën e atyre të rinjve, shpesh elita intelektuale e kohës, që dhanë jetën për liri. Për Xhufin, antifashizmi mbetet një vlerë themelore evropiane që duhet të mbrohet nga shtrembërimet e qëllimshme politike.
